Ο πόνος είναι ένα χρήσιμο σήμα από το νευρικό σύστημα, ότι το σώμα έχει τραυματιστεί ή “κάτι μπορεί να μην πάει καλά” και ορίζεται ως μια δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με πραγματική ή πιθανή βλάβη των ιστών ή μακροχρόνια ασθένεια. Είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα το οποίο όσοι το έχουν βιώσει μπορούν να το περιγράψουν με διαφορετικό τρόπο, καθώς διαφορετικοί και υποκειμενικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την εμπειρία ενός ατόμου στον πόνο. Μπορεί να εκδηλώνεται ως δυσκολία ή αδυναμία κίνησης ενός μέλους του σώματος, ως μούδιασμα, τσίμπημα, κάψιμο, μπορεί να είναι ήπιος, έντονος ή βασανιστικός. Δεν είναι ασυνήθιστο να έχετε περισσότερα από ένα είδη πόνου ή να έχετε πόνο σε πολλά σημεία. Μπορεί κάποιος να αισθάνεται πόνο σε μια περιοχή του σώματος, όπως στην πλάτη, την κοιλιά, το στήθος, το γόνατο ή μπορεί να αισθάνεται πόνο διάχυτο σε όλο το σώμα. Ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος και να περιλαμβάνει διαφορετικούς αιτιολογικούς μηχανισμούς. Για παράδειγμα όταν τραυματίζονται οι ιστοί του σώματος, μπορεί να προκύψουν φλεγμονές, που προκαλούν πόνο, τοπικά στην περιοχή που υπάρχει φλεγμονή. Πολλές φορές μπορεί να επηρεαστούν και να δυσλειτουργούν τα νεύρα που είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά των αισθητηριακών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε “νευροπαθητικό” πόνο. Όταν επηρεάζονται τα εσωτερικά μας όργανα μπορεί να βιώσουμε “σπλαχνικό” πόνο, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις βιώνουμε πόνο που περιλαμβάνει περισσότερους από έναν μηχανισμούς.

Δεν είναι όλοι οι πόνοι ίδιοι και υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι κατηγοριοποίησης τους

Ένας σημαντικός τρόπος για να διαχωρίσουμε και να διαχειριστούμε αποτελεσματικά και προληπτικά τον πόνο, είναι η κατηγοριοποίηση του σε οξύ και χρόνιο πόνο. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο οξύς πόνος σχετίζεται, τις περισσότερες φορές, με την παρουσία ή την πιθανότητα βλάβης ιστού. Αυτό το είδος πόνου, στο πλαίσιο της καθημερινής επιβίωσης είναι χρήσιμο και τις περισσότερες φορές μας παρακινεί να προστατεύσουμε την περιοχή του σώματος που τραυματίστηκε ώστε να θεραπευτεί. Ο οξύς πόνος πρέπει να διακριθεί από τον χρόνιο πόνο, ο οποίος γενικά δεν είναι προστατευτικός. Ο χρόνιος πόνος είναι πολύπλοκος και κάθε άτομο τον βιώνει διαφορετικά. Αυτό το είδος πόνου μπορεί να ξεκίνησε ως οξύς πόνος, όταν υπήρξε τραυματισμός ή βλάβη των ιστών, ή να εμφανίζεται μετά από χρόνια ασθένεια ή βλάβη στα νεύρα, δεν βοηθά το σώμα να επουλωθεί και στην πραγματικότητα επιδεινώνει τον ήδη υπάρχοντα πόνο, βάζοντας το σώμα σ’ ένα φαύλο κύκλο.

Οξύς πόνος

Ο οξύς πόνος συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά λόγω τραυματισμού, φλεγμονής ή ασθένειας και έχει περιορισμένη διάρκεια. Συχνά προκαλείται από βλάβη σε ιστό και η έναρξή του συνοδεύεται από άγχος ή συναισθηματική δυσφορία. Πολλές φορές μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί άμεσα και να εξαφανιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κάποιες φορές, αν δεν τον αντιμετωπίσουμε άμεσα και με τον κατάλληλο τρόπο, μπορεί να μετατραπεί σε χρόνιο πόνο.

Χρόνιος πόνος

Ο χρόνιος πόνος διαρκεί περισσότερο από τον οξύ πόνο, συνεχίζει να υπάρχει για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνήθως περισσότερο από 3 μήνες ή διαρκεί περισσότερο από τον αναμενόμενο χρόνο ανάρρωσης και γενικά είναι ανθεκτικός στη φαρμακευτική θεραπεία. Είναι επίσης πιθανό να υπάρχει οξύς και χρόνιος πόνος ταυτόχρονα. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να είναι αποτέλεσμα κατεστραμμένου ιστού, αλλά πολύ συχνά αποδίδεται σε βλάβη στα νεύρα. Συνήθως σχετίζεται με μια μακροχρόνια ασθένεια ή ένα παραμελημένο τραυματισμό και μπορεί να απαιτήσει συνεχήφαρμακευτική αγωγή. Ο χρόνιος πόνος είναι μια σύνθετη ασθένεια που κάθε ασθενής τη βιώνει διαφορετικά, δεν θεραπεύεται πάντα, αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι αποτελεσματικής διαχείρισης του, καθώς οφείλεται σε πολλαπλές αιτίες και οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε αυτόν με πολλαπλούς και διαφορετικούς τρόπους.

Η παρακολούθηση του πόνου που δεν βελτιώνεται μέσα σε 3 μήνες είναι σημαντική

Συμπερασματικά ο οξύς πόνος αντανακλά γενικά τη βλάβη των ιστών. Για παράδειγμα, το άγγιγμα μιας ζεστής σόμπας προκαλεί πόνο, επειδή η θερμότητα βλάπτει το δέρμα. Ο χρόνιος πόνος, από την άλλη πλευρά, είναι πιο πολύπλοκος. Μερικές φορές, προκαλείται από βλάβη ιστών στο σώμα, άλλες φορές από χρόνια ασθένεια, αλλά πολλές φορές, δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα. Ο νευροπαθητικός πόνος και ο χρόνιος πόνος απαιτούν διαφορετικές θεραπείες από τον οξύ πόνο και αυτές οι θεραπείες υπογραμμίζουν, συνήθως την ανάγκη αύξησης της ποιότητας ζωής του ατόμου που πάσχει από χρόνιο πόνο. Οι προσπάθειες αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου με ανάπαυση και η αποφυγή δραστηριότητας δεν είναι χρήσιμες πάντα, μπορούν να διαιωνίσουν τον πόνο και να προκαλέσουν απώλεια της λειτουργικότητας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Αν ο πόνος επιμένει, θα πρέπει να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια. Η παρακολούθηση του πόνου που δεν βελτιώνεται μέσα σε 3 μήνες είναι σημαντική, δεδομένου ότι η έγκαιρη θεραπεία του είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης του μακροχρόνιου πόνου.

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και το είδος του πόνου

• Υπάρχουν διαθέσιμες πολλές φαρμακευτικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των αναλγητικών, των αντιεπιληπτικών και των αντικαταθλιπτικών.
• Υπάρχουν επίσης συμπληρωματικές ή εναλλακτικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός, η ψυχοθεραπεία, η φυσικοθεραπεία και μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση.
• Τέλος υπάρχουν τεχνικές αυτοδιαχείρισης – στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής – που μπορούν να σας βοηθήσουν να μειώσετε τον πόνο ή τον τρόπο με τον οποίο νιώθετε τον πόνο και να αυξήσετε την ποιότητα ζωής σας.