Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες νεύρα. Τα περισσότερα από αυτά ανήκουν στο περιφερικό νευρικό σύστημα, μοιάζουν με τα κλαδιά ενός δέντρου και είναι υπεύθυνα για τη μετάδοση σημάτων στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό, δηλαδή στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Όταν το νευρικό σύστημα λειτουργεί φυσιολογικά, τα νευρικά σήματα εξασφαλίζουν ότι μπορούμε να κινηθούμε, να αισθανθούμε τον πόνο, να ανταποκριθούμε στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Τα νεύρα συνδέουν τον νωτιαίο μυελό με το υπόλοιπο σώμα και επιτρέπουν στον εγκέφαλο να επικοινωνεί με το δέρμα, τους μυς και τα εσωτερικά όργανα. Σ’ ένα τραυματισμό, τα σήματα πόνου συνήθως ταξιδεύουν στον εγκέφαλο μέσω εξειδικευμένων νευρικών ινών και του νωτιαίου μυελού. Μερικές φορές όμως αυτή η διαδικασία μπορεί να “πάει στραβά”. Οι νευρικές απολήξεις και μέρη του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου μπορεί να υπερ- ευαισθητοποιηθούν, ως αποτέλεσμα της συνεχούς εισόδου του πόνου. Αυτός είναι ένας τύπος “εκμάθησης” από τα νευρικά κύτταρα του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου σας, που σημαίνει ότι ο πόνος συνεχίζει να γεννάται στις περιφερικές νευρικές απολήξεις, ακόμα και αν η αρχική αιτία εξαλειφθεί. Στη συνέχεια αρχίζουν να εμφανίζονται αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την αντίληψη του πόνου, παρότι το αρχικό τοπικό σημείο της βλάβης έχει επουλωθεί.
Όταν ο πόνος γίνει χρόνιος είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί
Όλη αυτή η διαδικασία οδηγεί σε μία “εμπειρία” πόνου δυσανάλογης έντασης και ποιότητας σε σχέση με τον αρχικό τραυματισμό. Τα μηνύματα μπερδεύονται και ο εγκέφαλος δεν μπορεί να καταλάβει σωστά τα σήματα. Με απλά λόγια, το σύστημα προειδοποίησης του σώματος γίνεται πιο ευαίσθητο, προκαλώντας αυξημένο αίσθημα πόνου, ακόμη και αν δεν υπάρχει πλέον συνεχής βλάβη στο σώμα. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις βλάβης στον εγκέφαλο ή στο νωτιαίο μυελό, μπορεί να προκληθεί πόνος που γίνεται αισθητός σε μέρη του σώματος που δεν έχουν υποστεί βλάβη.
Πολλά είδη του χρόνιου πόνου ξεκινούν ως οξύς πόνος με συμπτώματα που δεν αντιμετωπίστηκαν άμεσα. Τα σήματα πόνου παραμένουν ενεργά στο νευρικό σύστημα για εβδομάδες, μήνες ή χρόνια. Μερικοί άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο πόνο, ακόμα και όταν δεν έχει προηγηθεί τραυματισμός ή εμφανής σωματική βλάβη.
Μια ποικιλία ιδιοσυστασιακών, γενετικών, περιβαλλοντικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων αλληλεπιδρούν και συμβάλλουν στη μετάβαση από τον οξύ στον χρόνιο πόνο. Κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να είναι:
- Μη αποτελεσματική φαρμακευτική αντιμετώπιση
- Φλεγμονή
- Στάση του σώματος
- Μυϊκή ανισορροπία (ισχυρότεροι μύες σε ορισμένες περιοχές και ασθενέστεροι μύες σε άλλες περιοχές)
- Ανεπαρκής ύπνος
- Διατροφικές ελλείψεις
- Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
- Κατάθλιψη
- Άγχος
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες
- Σωματική και ψυχολογική κακοποίηση
- Γενετική προδιάθεση
- Συνυπάρχοντα σωματικά νοσήματα
Οποιοσδήποτε από τους παραπάνω παράγοντες μπορεί να συμβάλει στην έναρξη του οξέος πόνου και να επιτρέψει τη μετάβαση σε χρόνιο πόνο. Τα σήματα πόνου μεταδίδονται αρχικά στο νωτιαίο μυελό και στη συνέχεια στον εγκέφαλο, όπου υπάρχουν συνδέσεις με κέντρα που σχετίζονται με το άγχος, τα συναισθήματα, τον ύπνο, την όρεξη και τη μνήμη. Αυτό δημιουργεί ένα ιδιαίτερα υποκειμενικό βίωμα-εμπειρία πόνου για κάθε άτομο. Ο εγκέφαλος στέλνει τα σήματα πίσω στον νωτιαίο μυελό, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να μειώσουν ή να αυξήσουν περαιτέρω τον πόνο.
Δυστυχώς, υπάρχει περισσότερος χρόνιος πόνος, παρά οξύς πόνος
Αυτή η διαπίστωση είναι αρκετά δυσάρεστη, αλλά όταν συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να επηρεάσει όλους τους τομείς της ζωής σας. Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας για εργασία, τις σχέσεις σας με την οικογένεια και τους φίλους σας, τα επίπεδα δραστηριότητάς σας και τον ύπνο σας και όλα αυτά να προκαλέσουν έναν φαύλο κύκλο αυξανόμενου πόνου και αγωνίας.
Ο πόνος δεν είναι ποτέ «μόνο στο μυαλό» ή «μόνο στο σώμα»
Είναι ένα περίπλοκο μείγμα σημάτων από το σώμα και ερμηνείας των σημάτων αυτών από τον εγκέφαλο. Η πρόκληση για εσάς και τον γιατρό σας είναι να κατανοήσετε την περίπλοκη φύση του χρόνιου πόνου και να βρείτε μαζί τον καλύτερο τρόπο διαχείρισής του. Μόνο εσείς γνωρίζετε πραγματικά τον πόνο σας και θα πρέπει να συνεργαστείτε με τους επαγγελματίες υγείας, για να βρείτε μια ασφαλή και αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή και ανακούφιση και να ζήσετε μια καλύτερη ζωή απαλλαγμένη από πόνο.
